Petr Bezruč, ślōnski burziciel

Wszyscy na Śląsku – hej, powstańcie;
Czy wasze imię Piotr, czy Paweł –
Ubierzcie pierś w stalowy pancerz
I ruszcie w bój – za naszą sprawę!

Wszyscy na Śląsku – hej, panowie;
Głębokich szybów wy szlachcice!
Z kopalni buchnie dym i płomień;
Nadejdzie wreszcie dzień rozliczeń!

Petr Bezruč, „Ostrawa” (kōnsek), tumaczyła Wanda Ziemba-Wojciechowska

Widzieliście kogo tak pisać ô Ślōnsku, na Ślōnsku? Katać u nŏs rewolucyjnŏ poezyjŏ?!

Przeczytołech ino dwa wiersze*… i łepa uwarzōnŏ.

Niby cosik żech już przeczytoł, niby cosikech sie ô naszym Ślōnsku dowiedzioł, ale durś psinco wiym! Chociŏż żech je bezma filologiym (mało wiela literaturoznawcōm), po Uniwersytecie – bezma – Ślōnskim. Wiym tela co nic.

Czy to je ekstra tak złōnacōne, coby my, Ślōnzŏki, niy wiedzieli, że my mieli takŏ literatura? Abo ô to sie rozchodzi, że Bezruč widzioł nasz Ślōnzek przi Czechach, tōż żŏdyn Polŏk (a już na zicher polski Ślōnzŏk) niy śmiy tego czytać? Abo je tak ino tymu, że nikaj nŏs niy uczyli ô Ślōnsku?

Do mie je to choby szlag. Chobych wraził widełka do sztekra, dwiesta dwajścia bez łeb. Anich sie niy forsztelowoł, co idzie tak myśleć. Co idzie być ślōnskim poetōm-burzicielym.

Jezech trocha wiyncyj wolnym czowiykiym.

* „Ostrawa” a „Dwie wioski”, kere żech znŏd w „99 książek czyli mały kanon górnośląski”.

Ibōng #1: Liść we stŏwku

Ôbiecowołech ibōngi, tōż leca z piyrszym. „Opisz liść unoszący się na jeziorze. Skup się na liściu, ale z opisu powinniśmy wiedzieć coś o jeziorze”.

Ślecioł do wody i stoł choby Titanic, ze śpicōm wycylowanōm w zmarzniynte niybo. Ino że Titanic gibko sie złōmoł i pultnył do kupy ze wszyjskimi pasażerami, a listek postoł jeszcze trocha, aże prziszeł wiater i go ôbalił. I – blank na ôpy jak ze szumnym szifym – żŏdyn skiż tego niy robiōł larma, bo liścio spŏdało do stŏwka durś a ciōngle, wele strōmōw bōło ôd niygo aże czŏrno. Tego ciepło doś kōnsek ôd brzega i ôstoł leżeć – brōnotny flek na czŏrno-siwym zdrzadle.

Woda fest go chyciła. Ani sie niy zazwyrtoł, jak wiater proł ô jezioro. Ani go niy tyrpło, chociŏż bałwōny pyrskały wele czŏrnych, przepadzitych, utopkowych gałyńzi. Na wieczōr, coby już na zicher nikaj niy uciyk, przibiyły go jeszcze zimne szpyndliki. Bōł fertich. Czekoł już ino, coby sie blank stracić pod śniygiym.

Do tych, co radzi by wiedzieli, skōnd biera te ibōngi: lajstnyłech sie ksiōnżka „Jak napisać scenariusz filmowy?”. Po prŏwdzie niy ma to podryncznik ôd creative writing, ale piyknie tuplikuje prawidła kreacyji świata, bohatyrōw a fabuły. Je sam naprŏwda pōłno fajnych, kōnkretnych doradōw. Tōż ôd tego napoczynōm.

Lekie, aże ańfachowe – 1. kōnsek

Podwiela zaczna wŏs szterować ibōngami (Opisz liść unoszący się na jeziorze a inksze), wkleja mały kōnsek nowej ôsprŏwki. Przed „Lekie, aże…” wcis mi sie „Jedynosty”, terŏz zaś przi tymu bajstluja. Bydzie to trocha dugsze, tōż roboty je wiyncyj.

OK,  Hipermarket, dwie dziywy… tak to sie +- bydzie napoczynać:

– Na frechownego.
– Jak?
– No na frechownego. Niy smolisz sie, ino bieresz choby swoje. Żŏdyn nic ci niy powiy, ino mŏsz wyglōndać jak pani, a niy jako hadra z poprawczŏka.
– No ja, ale…
– Dej pokōj! Przeca to je psinco: bieresz i mŏsz. Skuli takij gupoty świat sie niy ôbuli. To je lekie, aże ańfachowe. Dziwej sie!

Klaudia sztartła ku raje z kosmetykami. Nikola chciała jeszcze cosik pedzieć, ôstała ale przi kastliku z tōnimi chopskimi fuzeklami i zaglōndała, jak jeji kamratka biere sie za robota, kerŏ robiyła śnij nôjwiyncyj wysztiglŏwanŏ frela we gimnazjum.