Umiyrŏ ta gŏdka, abo niy?

Marcin Musiał zrychtowoł tref – Kiedy umrze ślonsko godka? Odpowiadają emocje. I fest nachytoł w kōmyntŏrzach po wydarzyniu.

Nazdali mu za to, za co mu sie noleżało:
– za swoja katastrofalno, szpotlawo gŏdka, kero niy nadŏwała sie do kludzyniŏ trefu i narobiyła ôstudy cołkimu projektowi;
– za ôbiecowanie debaty – dostalimy przeca wieczōr z twōrczościōm ôd roztomajtych autorōw i aktywistōw;
– za polsko gŏdka, do kerej – jak do gŏdki dowajōm sie Ślōnzŏki – prawie na takim trefie niy ma placu;
– za miano ôd trefu – mało wiela ino bez te miano dołbych sie ś nim pokōj.

Przezywali na niego tyż za gupoty, bez przikłŏd za to, co impreza była partyjnŏ. Tego prawie niy bōło tak znać (a dŏwōm na to fest pozōr, ôsobliwie po trefach, na kerych rŏd pokŏzywoł sie z agitacyjōm Marek Plura).

Chyba mało fto chcioł zmiarkować, co Musiał poradziōł rozkulać blank srogie wydarzynie: pokŏzane w mediach, z ciekawymi ôsobami na binie i cołkōm mockōm nŏrodu. Za to, i za polityczno inicjatywa, trza go pochwŏlić.

Dociepna swoje trzi-po-trzi – niy ô formie, ino ô meritum. Usyszołech ôd Musiała, co ślōnskŏ gŏdka to je takŏ ekstra mŏwa, mŏwa ôd serca, ôd kerej aże lepij sie robi w duszy. Kerŏ ôdmykŏ spōmniynia i w kerej ani słōwko „pierōnie” niy mŏ sorōńskigo klangu, ino je choby zawołanie ôd coacha. Bezma skuli tego je choby szac i werci sie jōm retować.

Niy idzie tymu przichwolić! Nasza gŏdka to je nojsōmprzōd nōrmalne nŏrzyńdzie do kōmunikacyji. Uniwersalne, abo mało wiela uniwersalne, co prawie terŏzki piere sie tam, kaj go niy bōło: do durku, massmediōw, ryklamy, nauki, literatury, itp. A nŏjważniejsze: je miyndzy ludziami na beztydziyń, a niy ino na jaki fajer.

Hermetyczny plac do ślōnskij gŏdki – „mŏwy ôd serca”, to je gynau tyn fal, kej gŏdka sie zawiyrŏ, swijŏ, traci. Prawie wtynczŏs napoczynŏ robić za postwernakularnŏ (jak żech dobrze spokopiōł te słowo), richtich mŏ trzi sztwierci do śmierci.

Trza sie starać ô ta frechowno, wrazidlato gŏdka, kero prōbuje pochytać cołki świat i kero funguje, durś je żywo, mŏ swojich naturalnych używŏczy. Niy ô ta, co je ino spōmniyniym (ciepłym, miyłym, cniwym, ale ino spōmniyniym) ô umartych światach, czasach a ludziach.

Scrooge pō naszymu

Grzegorz Kulik przełożōł na nasza gŏdka „A Christmas Carol” (Opowieść wigilijną) ôd Karola Dickensa. Potrzebowołech trocha czasu, ale na ôstatku tekst prziszeł dran.

Bydzie to na tyn czas jedne z nojambitniejszych translatorskich, „gŏdkowych” powziyńć – prozatorskie, tōż ôsobliwie we wercie. Bezto dołbych je do raje wrŏz z przekłŏdami ôd Kadłubka, Syniawy a Szołtyska.

Toć, idzie wajać, iże tam abo sam trefi sie jaki feler, fałeszny klang abo inkszŏ niydoskonałoś. Kulikowŏ „Godniŏ pieśń” dŏwŏ ale niysamowitŏ przijymnoś: przijymnoś byciŏ ze ślōnskim tekstym. Niy ma ôn ô Ślōnsku, niy padŏ ekstra ô naszych sprawach. Niy! Je uniwersalny, a ku tymu nasz, mōj, po blisku. Je choby blyskniyńcie z alternatywnego świata – tego, w kerym to je nōrmalne, co czytōmy pō naszymu, ksiōnżki sōm po ślōnsku, a ôbtoczyniy niy wysztuchuje durś z myślyniŏ gŏdkōm.

Zatōnkołech sie we „Godnij pieśni” i niyrŏd przibyłech nazŏd.

Tekst idzie sie zebrać tukej.

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Trzista lŏt

21 kwiytnia bōłech zaś na wydziale, piyrszy rŏz ôd naprŏwdy dŏwna. Katowickŏ, UŚ-owŏ polōnistyka, ôtwarte syminarium ô małych gŏdkach, tref z profesōrym Tomaszym Wicherkiewiczym. Tref z tych, co sōm choby poznŏwczŏ bōmba: zbulił mi pŏra mitōw i zwykōw, kerymi myślołech ô gŏdce (ślōnskij gŏdce, inkszych gŏdkach, samyj gŏdce). I doł mi trocha fajnego sztofu do beraniŏ.

Bez przikłŏd takie cosik: Wiela lŏt trza, coby przifasować gŏdka do nowego ôbtoczyniŏ? Jak wtynczŏs, kej jaki norōd przekludzo sie na nowŏ ziymia i chybiŏ mu gŏdki, coby do porzōndku ta ziymia pochytać.

Trzista lŏt.

A nojciekawsze, co z tym ôswojaniym ziymi gŏdkōm skuplowany je zwiōnzek ludzi z tym ôbtoczyniym. Je to plac „ôd nich”, abo ino taki, kaj ôni sōm? Sōm tam „u sia”? Majōm go w zocy, starajōm sie ô niego? Gospodarzōm abo ino używajōm? Wiela – ekologicznie, ale wierza i kulturowo – popśniōm, a wiela bydōm robić, coby go poprŏwiać. Kej dadzōm sie do budowaniŏ tego placu, a ustanōm spōminać i re-kreować stary świat.

Zarŏz żech sie wyforsztelowoł rōman sci-fi z nowōm planetōm i ludziami, kerzi niy majōm na nia gŏdki. Ksiōnżka ô rychtowaniu tej gŏdki i ô tym, wiela sie potraci, co sie pōmiyni, a co pokoże za blank nowe, podwiela te ludzie zacznōm na nij być „z tukej”.

Zarŏz żech sie tyż ôśmioł, bo zaszczyrkoł mi ślōnski kōntekst. Trza trzista lŏt, coby ôswojić jako ziymia w gŏdce i we ludzkich gŏwach? No to jeszcze dwiesta i Polŏki zacznōm sie ô tyn Ślōnzek starać do porzōndku, pra? Do strzimaniŏ…

Zapisz

Zapisz