Janosch – Ach, jakŏ cudnŏ je Panama

Zawdy tak mōm przi Janoschu: czytōm te ônego teksty do majerantnych abo do dziecek po polsku, i cosik mi zgrzito, choby te medium niy bōło tak richtich cylniynte. Ażech sie kejś doł do przekłŏdaniŏ „Panamy”, coby aby trocha sie tyn dysōnans stracił. Tōż i je: moje fanowskie tumaczynie bŏjki ôd Janoscha.

Ach, jakŏ cudnŏ je Panama
Ôsprŏwka ô tym, jako Miś a Tiger wandrowali do Panamy

Miś a Tigerek żyli sie kejś w dołowinie wele rzyczki. Tam kaj sie kopci, wele srogigo strōmu. Mieli tyż swoja włŏsnŏ łōdka.

Miyszkali w małyj, przitulnyj chałpce z kōminym. – Ale nōm dobrze idzie – padoł Tigerek – przeca mōmy wszyjsko, czego dusza zapragnie i mogymy sie niczego niy bŏć. A ku tymu sōm my fest silni. Pra, Misiu?
-No toć – ôdpowiadoł Miś – jŏ mōm siła choby ber, a ty mŏsz siła choby tiger. To chyba styknie.

Miś dziynnie łaził z wyndkōm chytać ryby, a Tigerek łaził do lasa zbiyrać grziby. Miś dziynnie warził ôbiŏd, bo to bōł szumny kuchŏrz.
-Rŏdszyj zjycie ryba z solōm a kōrzyniami, zŏcny panie Tiger, abo ze cytrōnōm a cebulkōm?
Jŏ to bych chcioł i to, i to – ôdpadoł Tigerek – a coby wszyskigo bōło fest dużo.
Na zista jedli suszōne grziby, a potym kōmpot z czŏrnych jagōd a miōd. Rychtyk fajnie im sie żyło we małyj, przitulnyj chałpce wele rzyczki…

Aże ôrŏz na jedyn dziyń Miś ôbŏczył na rzyce pływać drzewiannō krzinka. Chycił jōm a wysmyczył z wody, powōnioł i pedzioł: – Ôoo, banany.
Bo krzinka wōniała na banany. A co na nij stoło?
– Pa-na-ma – przeczytoł Miś. – Krzinka przipłynyła z Panamy, a Panama wōniŏ na banany. Ach, Panama to je kraj moich marzyń – pedzioł.
Polecioł gibko do dōm i aże do nocy ôsprawioł Tigerkowi ô Panamie.
– Wiysz – padoł – we Panamie wszyjsko je dużo gryfniyjsze. Bo Panama cŏłkŏ wōniŏ na banany. Panama to je kraj naszych marzyń. Jutro blank rano muszymy wyruszyć do Panamy. Co powiysz, Tigerku?
– Jutro blank rano – przichwolił Tigerek – bo my sie mogymy niczego niy bŏć, Misiu. Ale muszymy zebrać z nami moja tigerkŏwŏ kaczyca.
Na drugi dziyń wstoli jeszcze gibcyj jak nōrmalnie.
Jak niy znŏsz drogi, pedzioł Miś, to nŏjprzōd musisz mieć wegwajzer.
Tōż przełōnaczył drzewiannŏ krzinka na wegwajzer.

Muszymy zebrać moja wyndka – pedzioł – bo fto mŏ wyndka, tyn zawdy bydzie mioł i ryby. A fto mŏ ryby, tyn sie może niy bŏć głodu…
– A fto sie niy boi głodu – przidoł Tigerek – tyn sie może niczego niy bŏć. Pra, Misiu?
I wziōn jeszcze czerwōny gŏrczek.
Cobyś mi mōg dziynnie uwarzić co smakowitego, Misiu. Bo jŏ rŏd jym wszyjsko, co ty uwarzisz. Mniam, mniam…
Miś ôblyk swōj czŏrny hut i poszli weg. W tym kerunku, kery pokŏzywŏł wegwajzer. Na proste przed sia, brzegiym rzyki…

E, Misiu i Tigerku! Niy widzicie flaszkowyj poczty, kerŏ płynie po rzyce? Możnŏ fto wraził do flaszki sekretnŏ wiadōmoś ô pirackich szacach… Już je za niyskoro. Flaszka popłynyła fōrt.

– Halo, Myszko – zawołoł Miś – wandrujymy ku Panamie. Panama to je kraj naszych marzyń. Tam wszyjsko je blank inksze i dużo wielgsze…
– Wielgsze jak nasza myszowŏ dziura? – spytała Mysza. – Niy wierza!
Co tam myszy wiedzōm ô Panamie? Psinco!

Dalij trefili sie ze starym Lisym, kery prawie rychtowoł sie gōnska na gyburstagowy ôbiŏd.
– Jak sie samstōnd idzie do Panamy? – spytoł sie Miś.
W lewo – ôpedzioł gibko Lis, bo chcioł, coby mu gibko dali pokōj. Atoli to niy bōła dobrŏ dorada. Lepszy go bōło ani niy pytać.

Potym trefili Krowa.
Jak sie samstōnd idzie do Panamy? – spytoł sie Miś.
– W lewo – ôdpedziała Krowa – przeca w prawo to miyszkŏ bamber, a tam, kaj miyszkŏ bamber, na zicher niy ma Panamy.
To ale tyż niy bōła dobrŏ dorada.
Bo kaj dōńdzie tyn, co durś skryncŏ w lewo?
No toć! Tyn istny yntlich przidzie nazŏd tam, skōnd prziszeł.
A ku tymu napoczło lŏć i woda ciyngiym loła sie z niyba, loła sie i loła…
– Bele by moja tigeryntka niy zmokła – pedzioł Tigerek – to jo już sie niy byda niczego boł. Kaj je wasz szumny paryzol, Misiu i Tigerku? Wisi se w chałpie wele dźwiyrzy. Jezderkusie!

Na wieczōr Miś zbudowoł z dwōch blaszannych kastroli przeciwdeszczowŏ budka. Wroz rozhajcowali przed niōm fojerka, coby sie ôgrzŏć.
– Ale dobrze je mieć kamrata – pedzioł Tigerek – kery poradzi zbudować przeciwdyszczowŏ budka. Wtynczŏs idzie sie już niczego niy bŏć.

Jak dyszcz ustoł, poszli dalij.
Gibko zachciało sie im jejś i Miś pedzioł:
– Mōm przeca wyndka, tōż pōda śniōm nachytać rybōw. A ty, Tigerku, doczkej za tyn czŏs wele tego srogigo strōma i rozhajcuj małŏ fojerka, coby my mogli te ryby upiyc.
Ale na ôbkoło niy bōło żŏdnyj rzyki, a kaj niy ma rzyki, tam niy ma tyż rybōw. Kaj niy ma rybōw, tam i wyndka je nic wert.

Cołke szczynście, co Tigerek poradził nazbiyrać grzibōw, bo ôbydwa szkyrtliby z głodu.
– Jak sie mŏ kamrata – pedzioł Miś – kery poradzi zbiyrać grziby, to sie idzie niczego niy bŏć, pra, Tigerku?

Niyskorzij trefili Hazŏka i Jyża, kerzi dźwigali na puklach posieczōne zboże.
– Pōdźcie z nami – pedzieli dwa żniwiŏrze – Ôstōńcie na nŏc w naszyj chałpce. Radzi my sōm kŏżdymu gościowi, kery poradzi co ciekawego poôsprawiać.
Kŏzali im sie siednōnć na miynkućkij zofie.
– Ta zofa – pedzioł Tigerek – to je nŏjpiykniyjszŏ zofa ze wszyjskich zofōw na cŏłkim świecie. We Panamie lajstnymy sie gynau takŏ samŏ, a wtynczŏs bydymy już mieli rychtyk wszysko, co inŏ dusza zapragnie. Mōm recht, Misiu?
– Mŏsz recht, Tigerku – ôdpedzioł Miś.
A potym bez cŏłki wieczōr ôsprawioł gospodŏrzōm ô Panamie.
– Panama – padoł Miś – to je land z naszych marzyń, bo Panama – jak je dugŏ a szyrokŏ – wōniŏ na banany. Prŏwda, Tigerku?
– My ôbydwa – pedzioł Hazŏk – nigdy niy wyleźli dalij jak na kōniec naszego pola. I do dzisioj to nasze pole bōło landym z naszych marzyń, bo tukej rośnie zboże, z kerego żyjymy. Ale ôd dzisioj land z naszych marzyń bydzie sie mianowoł Panama. Ach, ale cudnŏ je Panama, prŏwda, Jyżu?
Miś i Tigerek poszli nynać na przepiyknej zofie. Bez ta noc wszyscy we sztyrech mieli śnik ô Panamie.

Rajzowali dalij i trefili Wrōna.
Ptŏki niy sōm gupie – pedzioł Miś i spytoł sie Wrōny ô droga.
Ô jakŏ droga? – spytała sie Wrōna. – Przeca na świecie je mocka drōg.
Nōm sie rozchodzi ô droga do landu z naszych marzyń – ôdpedzioł Miś. – Tam wszyjsko je blank inksze. Dużo gryfniyjsze i fest wielge…
Tyn land moga wōm pokŏzać – pedziała Wrōna, bo ptŏki wszyjsko wiedzōm. – Terŏzki pofurgejcie za mnōm. Furg!
I pofurgała na piyrszŏ asta ôd srogigo strōmu. A potym leciała wyżyj a wyżyj. Miś i Tigerek niy poradzili furgać – umieli sie inŏ spinać.
– Trzimej mie fest, Misiu, i niy puszczej! – wołoł Tigerek – coby sie moij tigerkowyj kaczycy niy złōmało kōłko…
– Wejrzijcie – pedziała Wrōna – to je to.
I pokŏzała krzidłym naôbkoło.
– Ooo! – ruknoł Tigerek – To je ale piykne! Prŏwda, Misiu?
– To je piykniyjsze jak wszysko, co żech w życiu ôbŏczył – pedzioł Miś.
Zatym to, na co sie dziwali, to bōła gynau ta dołowina i rzyczka, kaj sōmi miyszkali. Daleko, miyndzy strōmami, szło ôbŏczyć jejich chałpka. Tela co jeszcze nigdy niy zaglōndali na to wszysko z wiyrchu.
– No przeca to je Panama… – pedzioł Tigerek. – Muszymy gibko ciś dalij, ku tyj rzyczce. Zbudujymy sie tam małŏ, przitulnŏ chałpka z kōminym. Przeca mogymy sie niczego niy bŏć, Misiu. Tōż ślyźli ze srogigŏ strōmu i drap byli już wele rzyczki.

Kaj je wasza łōdka, Misiu i Tigerku? Je zacumowanŏ przi waszyj chałpce nad rzyczkōm.

– Zōńdź, Tigerku, i prziniyś pŏra desek a patlŏkōw – pedzioł Miś.
I zrobiōł mataczka.
– Ale to je dobre – pedzioł Tigerek – mieć kamrata, kery poradzi zrobić mataczka. Wtynczŏs idzie sie niczego niy bŏć.
Zasmyczyli mataczka na rzyka i popłynyli na drugi brzyg.
– Dej pozōr, Misiu – wołoł Tigerek – coby moja tigeryntka niy tōnkła do wody. Bo ôna tak za fest niy poradzi pływać.
Jak wylōndowali, to poszli jedyn za drugim po brzygu, a Miś pedzioł:
– Terŏzki możesz lyź za mnōm krok w krok, bo jŏ znōm droga.
– Wtynczŏs mogymy sie już niczego niy bŏć – pedzioł Tigerek i lyźli dalij tak dugo, aże zaszli do briki przeciepanyj bez rzyczka.
Miś sōm jōm kejś budowoł. Bo Miś i Tigerek bliżali sie do krzŏkōw, kere rōsły wele jejich chałpki. Niy poznali swoij briki, bo jak byli weg, rzyczka jōm trocha podmyła.
– Muszymy zrychtować ta brika – pedzioł Tigerek – ty dźwigniesz jōm ôd spodku, a jŏ chyca z wiyrchu. Inŏ dej pozōr, coby moja tigeryntka niy śjechała do wody.

Ej, Misiu i Tigerku! Po rzyce zajś płynie flaszkowŏ poczta. Możnŏ je tam jakŏ szkartka z sekretnōm nowinōm. Psinco wŏs ôbchodzōm szace ôd piratōw zatopiōne we Strzōdziymnym Morzu? Za niyskoro, flaszkowŏ poczta już ôdpłynyła.

Na drugim brzygu ôd rzyczki znŏdli wegwajzer. Leżoł ôbalōny we trŏwie.
– Co to je, Tigerku?
– Kaj?
– No tukej!
– Wegwajzer.
– A co na nim stoi?
– Nic, jŏ przeca niy umia czytać.
– Pa…
– Paragwaj!
– Psinco!
– Paryzol!
– Katać, gupielŏku! Pa-na-ma. Panama. Tigerku, sōm my we Panamie! We landzie z naszych marzyń, hura! Pōdź, bydymy tańcować taniec radości.

I tańcowali taniyc radości, naôbkoło, naôbkoło.

A ty już na zicher wiysz, co to bōł za wegwajzer. Toć! Mŏsz recht.

Miś i Tigerek przeszli jeszcze kōnsek i stanyli przed ôpuszczōnōm chałpkōm z kōminym.
– Hej, Tigerku – ryknōł Miś – co to ôbŏczyły nasze wyzgerne ôczy, powiydz inŏ!
– Chałpka, Misiu. Cudno, szwarnŏ chałpka z kōminym. Nŏjpiykniyjszŏ ze wszyjskich chałpek świata. Możnŏ by my w nij zamiyszkali.
– Ale sam je cicho i spokojnie, Tikerku – ryknoł Miś – posuchej inŏ!
Wiater i dyszcz trocha porymplowały jejich starŏ chałpka, beztōż Miś i Tigerek jij niy poznali. Strōmy i krzŏki bez tyn czŏs urosły i wszyjsko zrobiōło sie trocha wielgsze.
– Tukej wszyjsko je dużo wielgsze, Misiu – ryknoł Tigerek – Panama je cudnŏ i szwarnŏ, pra?
Zarŏz dali sie do rychtowaniŏ chałpki. Miś sprawił dach, zrobiōł stōł, dwa stołki i dwa lyża.
– Jŏ nŏjwiyncyj potrzebuja zesla do kolybaniŏ – pedzioł Tigerek – bo bez niygo niy moga sie kolybać. Tōż zrobiōł sie zesel.
Niyskorzij nasadzowali w zegrōdce roztomajte kwiŏtki i drap wszysko wyglōndało tak piyknie choby dŏwnij. Miś łaził na ryby, Tigerek zbiyroł grziby. Po prŏwdzie wszyjsko wyglōndało jeszcze piyknij, bo Miś i Tikerek lajstnyli sie miynkućkŏ zofa. Chałpka wele krzŏkōw zdŏwała sie im nŏjpiykniyjszym placym na ziymi.
– Ach, Tigerku – dziynnie gŏdoł Miś – ale nōm sie podarziło, co my znŏdli Panama, pra?
– Toć! – ôdpadoł Tigerek – to je land z naszych marzyń. I nigdy, przenigdy już go niy ôpuszczymy.

Możnŏ powiysz, co Miś i Tigerek zrobiliby nŏjlepij, jakby ôstali dōma?
Co by sie niy skamali dugim wandrowaniym?
Ô niy! Wtynczŏs by niy trefili Lisa ani Wrōny. Niy trefiliby tyż Hazŏka ani Jyża i nigdy by sie niy dowiedzieli, jako przitulnŏ może być takŏ piyknŏ, miynkućkŏ zofa.

Przekłŏdoł: Rafał Szyma

Tekst przełożyłech wiyncyj jak rok do zadku, na Gody (2014), coby robiōł za gyszynk do mojij cery. Bōła gŏdka ô tym, coby go wydać, ale psinco z tego wyszło. Tōż  je sam tukej: blank niyformalnie, fanowsko, ino do tych, kerzi bez cufal znodli mōj blog. Bon apetit.